Çernobil hakkında bilinmesi gerekenler

Çernobil Nükleer santrali, S.S.C.B. döneminin mühendislikte ulaştığı seviyeyi gösteren bir gurur abidesiydi. 30 ton uranyumdan elde edilen ve ortalama 30 milyon kişinin kullanabileceği miktarda elektrik üretimi yapabiliyordu.

Bu devasa santralde çalışan kişiler aileleriyle birlikte, santrale yakın ve bugün Ukrayna’ nın başkenti olan Kiev’ e 132 Km uzaklıkta bulunan Pripiyat şehrinde yaşıyordu. Burada yaşayan sayısı 49.360 kişiydi.

1986 yılında santralin güvenliğini arttırmaya yönelik gerçekleştirilen bir test esnasında, yanlış kararlar ve üst üste gerçekleşen hatalar neticesinde, reaktörde gerçekleşen iki patlama sonucunda radyoaktif madde gökyüzüne yayıldı.

Yayılan radyoaktif madde zaten Avrupa’ ya çok yakın bir noktada gerçekleşen bu yayılmanın, ülkemizin de içinde bulunduğu geniş bir coğrafyaya yayıldı. Yağmurlar, rüzgar ve doğal nedenlerle yayılma alanı giderek genişledi.

İlk patlama sırasında, reaktörde oluşan olağanüstü sıcaklık ve basınçla birlikte, reaktörün üzerinde bulunan 1000 ton ağırlığında ki kapak havaya fırladı. Reaktördeki hidrojenin oksijenle karşılaşması ikinci bir patlamanın yaşanmasına neden oldu. Düşük potansiyelli bir patlama olmakla birlikte, reaktörde bulunan 30 ton radyoaktif madde, ikinci patlamayla birlikte yeryüzüne yayıldı.

Oluşan yangının söndürülmesi için santrale birkaç dakika içerisinde müdahale eden itfaiye ekipleri, yüksek oranda radyasyona maruz kalarak, kısa süre içerisinde öldüler. Yangının söndürülmesi, reaktörün kapatılması ve daha fazla radyoaktif maddenin yayılmasını önlemek için, Sovyetler Birliği gönüllü veya görevlendirilmiş 600 Bin kişinin bölgede çalışmasını sağladı.

Kazanın yaşanmasının ardından, ilk etki olarak kazanın 4000 kişiye varabilecek bir ölüm etkisi oluştuğu tahmin ediliyor.

Pripiyat şehri kaza sonrası hemen tahliye edildi. Takip eden birkaç gün içerisinde, yakın bölgede patlamadan etkilenen 67 Bin kişi daha bölgeden tahliye edildi.

Günümüzde etkileri halen süren kazada, yayılan radyoaktif maddenin, hangi oranda olumsuz etki oluşturduğu net bir şekilde saptanamıyor. Bununla birlikte, Avrupa’ nın bir bölümü, Türkiye, Ukrayna ve Kuzey yarımkürenin büyük bir bölümün, çeşitli kanser vakalarının artışında Çernobil kazasının rolü olduğu tahmin ediliyor. Ancak bununla ilgili yapılan araştırmalarda, bu artışın sebebini Çernobil’ e bağlayacak herhangi bir bağ kurulamadı.

Kaza sonrası boşaltılan şehir ve bölgeler, 30 yıldır kapalı olmakla birlikte, son yıllarda minimum düzeyde saptanan radyasyon nedeniyle, isteyenlerin bölgeye gitmesine izin veriliyor. Bölgeye çeşitli turistik turlar düzenleniyor. Aynı zamanda bölgede, bazı vahşi havyaların popülasyonlarının da artmaya başladığı gözlemlenmiş.